BEBEKLERDE BESLENME

Bebeklerde beslenme, büyüme-gelişme, bağışıklık sistemi ve uzun vadeli sağlık üzerinde doğrudan etkilidir. Doğru beslenme; yaşa uygun, güvenli, dengeli ve bebeğin gelişim basamaklarına uygun şekilde planlanmalıdır. Bu makale genel bilgilendirme amaçlıdır; prematüre bebekler, kronik hastalığı olanlar veya büyüme geriliği bulunan bebekler için mutlaka çocuk doktoru/diyetisyen takibi gerekir.

0–6 Ay Dönemi

Bu dönemde bebeğin temel besini anne sütüdür. Anne sütü yoksa veya yetersizse, hekimin önerdiği uygun bebek maması kullanılır. İlk altı ayda su, bitki çayı ve meyve suyu gibi ek içecekler çoğu bebekte gerekli değildir. Bal, bir yaş altına kesinlikle verilmez (botulizm riski). D vitamini gibi destekler hekim önerisine göre planlanır.

6–8 Ay Dönemi: Ek Gıdaya Geçiş

Ek gıdaya geçişte amaç, anne sütü/mamayı bırakmak değil, onu tamamlamaktır. Bebeğin destekle oturabilmesi, baş kontrolünün iyi olması ve yiyeceklere ilgi göstermesi genellikle hazır olduğuna işaret eder. Başlangıçta püre kıvamında sebze ve meyveler, yoğurt ve yaşa uygun tahıllar tercih edilebilir. Kıvamı zamanla taneli hale getirmek, çiğneme ve ağız becerileri için faydalıdır. Yeni gıdalar küçük miktarlarla ve tek tek denenmelidir.

8–12 Ay Dönemi: Çeşitlilik ve Demir Odağı

Bu dönemde enerji ve demir ihtiyacı artar. İyi pişmiş et/tavuk/hindi, yumurta, baklagiller ve demirden zengin seçenekler beslenmede yer almalıdır. Sebze yemekleri ve yoğurt gibi destekleyici gıdalarla çeşitlilik artırılır. Parmak gıdalar bu dönemde uygundur; ancak boğulma riski olan sert ve yuvarlak gıdalar (bütün kuruyemiş, bütün üzüm, sosis halkası gibi) güvenli şekilde sunulmalıdır.

12–24 Ay Dönemi: Aile Sofrasına Uyum

Bir yaş sonrasında bebek, aile sofrasına daha çok uyum sağlar. Yine de tuz ve şekerin düşük tutulması, işlenmiş ve paketli ürünlerin sınırlandırılması önemlidir. İnek sütü çoğu çocukta bir yaş sonrası gündeme gelir; miktar ve gereklilik çocuğun genel beslenmesine göre hekim tarafından değerlendirilmelidir. Su tüketimi gün içine yayılmalı ve düzenli hale getirilmelidir.

Alerjenler ve Yeni Gıda Tanıtımı

Yeni gıdalar tek tek ve küçük miktarla tanıtılmalı, olası reaksiyonlar takip edilmelidir. Ailede ciddi alerji öyküsü varsa ek gıda planı doktorla yapılmalıdır. Nefes darlığı, yaygın kurdeşen, dudak-yüz şişliği, sürekli kusma veya belirgin halsizlik gibi belirtilerde acil değerlendirme gerekir.

Örnek Günlük Düzen (Genel Şablon)

Altı ila sekiz ay döneminde anne sütü/mama ana besin olmaya devam eder; gün içinde sebze püresi, yoğurt ve meyve gibi ek gıdalar küçük porsiyonlarla eklenebilir. Dokuz ila on iki ay döneminde ana-ara öğün düzeni belirginleşir; kahvaltı benzeri öğünler, etli sebze yemekleri, yoğurt ve meyvelerle çeşitlilik artar. Bir yaş sonrasında aile yemeklerine yakın düzen oluşur; kahvaltı, öğle, ara öğün ve akşam planı uygulanabilir.

Sık Yapılan Hatalar

Ek gıdaya çok erken veya çok geç başlamak, uzun süre sadece püre kıvamında kalmak, tuz-şeker ve paketli gıdaları erken dönemde vermek, zorla yedirmeye çalışmak ve balı erken yaşta denemek en sık görülen hatalardandır.

Hijyen ve Güvenlik

Bebek yemek yerken oturur pozisyonda olmalı ve mutlaka gözetim altında tutulmalıdır. Gıdalar uygun koşullarda hazırlanıp saklanmalı, iyi pişmemiş yumurta ve et ürünlerinden kaçınılmalıdır. Boğulma riski taşıyan gıdalar yaşa uygun şekilde doğranmalı ve sunulmalıdır.

Ne Zaman Uzman Desteği Alınmalı?

Kilo alımı yetersizse, büyüme eğrisi belirgin düşüyorsa, sürekli kusma/ishal/kabızlık gibi şikâyetler varsa, besin reddi uzun sürüyorsa veya alerji şüphesi oluşuyorsa çocuk doktoruna başvurulmalıdır.